DR.SEYYİD HÜSEYİN ZERRAKİ
Seyyid Şeyh Hasan Zerraki doğum tarihi kesin belli olmamakla birlikte ölüm tarihi ise Abbasi devletinin Diyabakır Nakibül-Eşraf Kaymakamı Seyyid Ahmet Sadi El Hüseyninin 11.Asırda Seyyid Şeyh Hasan Zerraki ailesine verilen tastikli Neseb şeceresinde Hicri 552 /Miladi 1134 olarak geçmektedir.
Ayriyetten Hicri 1328/Miladi 1910 yılında Osmanlı Devleti’nın Diyarbakırda’ki Nakibül-Eşrâf Kaymakamı, Seyyid Hacı Mesud efendi tarafindan MERÂNİ /ÜLGEN Köyünde Felç Ziyaret olan Seyyid Şeyh Osman Zerraki’nin oğlu Seyyid Muhammed Zülfikar’a verilen Hicri 1328/ Miladi 1910 yılında mühürlü ve tastikli nesep şeceresı’nın bilgilerine göre,ve DERHUST/ DİBEK’TE Kİ Türbesinde bulunan Mazar taşlarında’ki arapça yazılarında’da anlaşılması üzerine, Abdurrahman oğlu Seyyid Şeyh Hasan Zerraki Hicri 552/ Miladi 1135 tarihinde vefat ettiğini yazılıdır..
Seyyid Hasan Zerraki
Diyarbakır’ın Lice İlçesi Eski ismi DERHUST Yeni ismi DİBEK KÖYÜNDE Oğulları Seyyid Hüseyin Zerraki ve Nasırgazi Zerraki ile birlikte ayni yerde yanyana kabirleri ziyaret olarak bulunmaktadır.
Büyük oğlu Seyyid Abdurrahman’da Irak Bağdat Tahterevan mevkiinde metfun olduğu yazılıdır.Kızı Fatima Şehribanu nerde vefat ettiği henüz tespit edilemedi…
Diyarbakır ili
Hazro İlçesi MERÂNİ/ÜLGEN Köyünde ZİYARET Olan Mübarek Zat ise Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’nin 10.Kuşaktan Torunu’dır Atak beglerinde Yusuf Beg’ın üç oğlundan biri Ömer Beg’ın oğlu
SEYYİD ŞEYH OSMAN ZERRAKİ’DIR….
Seyyid Şeyh Hasan Zerraki Peygamber Efendimizin 16.Kuşaktan torunudur 11.Asırda Şamdan Mardine gelerek Malazgirt Meydan savaşında Sultan Alparslanın Büyük Komutanlarından Sonradan Doğu ve Güneydoğu Anadoluda Artuklu Devletini kuran Emir Artuk bin Ekserle tanışır ve kızı Hatice Hatunla evlenerek damadı olur…Emir Artuk Bin Ekser damadına Diyarbakır’da ki Atak Beyliğini vererek oraya gönderir.
Seyyid Şeyh Hasan Zerraki bu soylu hatundan,Hüseyin,
Abdurrahman,
Nasırgazi’isimli üç oğlu ile Fatima Şehribanu isimli bir kızı oluyor.
Oğulları Doğu ve Güneydoğu Anadoluda Lice/Atak Hazro/Tercil)
Siirt Baykana bağlı Derzin,ve Gırdıkan’da dörttane Beylik kuruyorlar,Bu Beylıkler içişlerinden Serbest Dışişlerinde sırası ile Artuklulara,Akkoyunlu,ve Osmanlı ya bağlı kalmak suretiyle yarı bağımsız olarak 900 Yıl hüküm sürüyorlar.
Osmanlı Devletininin Yenilikçi Sultanı II.Mahmut ve onun sadrazamı Başbakanı Mustafa Reşit Paşa 1825 yılında sistamatik bir şekilde başliyarak 1850 yılına kadar Doğu ve Güneydoğuda’ki beylikleri ortadan kaldırınca ZIRKAN/ZIRKİ Beylikleri’de ortadan kaldırılıyor. Elimizde gerek Başbakanlık Osmanlı arşivi ile gerekse Meşihat ve şerriye sicillerinde bulunan Nakibül Eşraf Defterlerine göre Büyük Ceddimiz
“Seyyid Şeyh Hasan-ı Zerraki’nin soy ağacı da şöyle devam ediyor.
Babası Seyyid Abdurrahman, Dedesi Seyyid Ahmet,
Seyyid Tahir,
Seyyid Ali,
Seyyid Abdullah, Seyyid Cafer-i Katal,
Seyyid Muhammed Maktum,
Seyyid İsmail El Ekber,
İmam Cafer-i Sadık,
İmam Muhammed Bakır, İmam Zeynel Abidin,
İmam Hüseyin Şehid-i Kerbela, Allah’ın galip Arslanı İmam Ali Mürteza’dır
İmam Ali de Hz.Ebu Talib’in oğludur.
Zırkan/Zırki; Coğrafyası bugün, Diyarbakır‟ın Lice ve Hazro ilçeleri ile Siirt‟in Baykan ilçesini kapsamaktadır.
Zırki bölgesi sırasıyla Selevkos,Bizans, Selçuklu, Karakoyunlu, Akkoyunlu,Safevi ve Osmanlı hâkimiyetlerine girmiştir.ZIRKAN/ZIRKİ Bölgesinde
(16 onaltı tane) Kürd Aşiretinin biraraya gelip birleşmesiyle oluşturmuş olduğu federatif yapıya Zırkan/Zırki Beylikleri meydana gelmiştir.
Bu Beyliklerin başında’ki idareciler ve yöneticileri,Seyyid Şeyh Hasan-ı Zerraki’nın soyundan gelen torunlarıdır…
Zırki beylikleri Çaldıran Savaşı öncesi Akkoyunlu devletine bağlıyken Safevi devleti Şah İsmail 1503 yılında Akkoyunlu devletini ortada kaldırınca doğu ve güneydoğuda ki diğer kürd beylikleri gibi ZIRKAN/ZIRKİ Beyliğide 11 Yıl SAFEVİ/ İRAN Devletine zoraki bağlanmış Çaldıran Savaşı’ndan sonra diğer Kürt beylikleri gibi kendi isteğiyle Osmanlı’nın hâkimiyetini kabul ederek,Osmanlı idaresinde hükümet Sancakları,ve Yurtluk, Ocaklık Sancakları, şeklinde yönetilmişlerdir.
Bu beylikleri 1825 Yılından başlıyarak sistematik bir şekilde1850 yılına kadar ortadan kaldıran Osmanlı Devletı’nın Yenilikçi Padişahı Sultan II.Mahmud ve ingilterede eğitim gören Başbakanı/ Sadrazam Mustafa Reşit Paşa ingilizlerin kışkırtması ile çok kanlı bir şekilde kardeş kanını dökerek beyliklerin statüleri ellerinden alınarak,Osmanlı’nın bu Merkezileşmesi ile birlikte bazı Zırki beylerinın direnmesi üzerine,Atak beglerinde Hanili Timur Beg ve aile efradı ile birlikte 1836 yılından EDİRNE’YE, Mir Muhammed beg’ın oğlu Hacı Ali Efendi, Amcası Ömer Beg’ın oğlu Mahmud Ağayı ve beraberinde ki 30 hanelik Zırki akrabalarını SİVEREK Sancağına,diğer beyler ve akrabalarıda Sivas ve batı illerine sürgüne tabi tutmuşlardır.
“Zırkan/Zırki Beyliği”
Doğu ve Güneydoğuda bulunan onaltı tane kürd aşiretinin bir araya gelip,
birleşmesiyle ZIRKAN/ZIRKİ ismini Alarak Kurulmuştur.
Abdullah Varlı isimli Bir Kürd yazar;
“Dugalan Kurdan”
Adlı Eserinde Sayfa 385 392 de Zırki Beyliğinde bahseder!
Bu beyliğin Miladi 990 yıllarından Mardin, Nusaybin, Siirt Diyarbakır Dolaylarında kurulduğunu söyler. Yazarın tespitine göre Zırkilerin Beyliğinin yapısı Federatif olup bünyesinde şu Aşiretler yer almaktadır…
1-Mihrani,2-Babosi, 3-Çeliki,4-Becini,
5-Şikaki,6-Sturki,
7-Aşani,8-Kurdili,
9-Kişki,10-Hendeki, 11-Aşiti,12-Suhani, 13-Mahmudi,
14-Kaşaksi,
15-Musiki,
16-Sobari.
BİLGi VE BELGELER
1- Diyarbakır, Lice, Silvan, Hazro, Bismil, Tapu Sicil Kayıtları
2- 1850 yılında ortadan kaldırılan beyliklerin tarihi,
3- Seyyid Şeyh Hasan Zeraki’nin Osmanlı Arşivinde Bulunan Soy Şeceresi
4-Aile Soy Şeceresi
5-Şerefhan Bitlisi’nın yazmış olduğu Osmanlıca,Arapça, ve Türkçe Doğu ve Güneydoğu Tarihi Şerefname isimli Kitap Sahife 267/281
6-D.Bakır salnamesi.
الدكتورالسيد حسين الزراقي……
السيد الشيخ حسن الزراقي تاريخ ميالده غير مؤكد و لكن تاريخ وف اته هو في شجرة النسب المؤيدة التي منحها
نائب نقيب األشراف في ديار بكر في الدولة العباسية سيد أحمد سعدي الحسيني لعائلة السيد الشيخ حسن الزراقي
في القرن الحادي عشر هجري 552 / ميالدي 1134.
ً وباإلضافة إلى ذلك و ا للمعلومات الموجودة في شجرة النسب ال
وفق مختومة والمؤيدة التي منحها نائب نقيب
األشراف في ديار بكر في الدولة العثمانية السيد حاجي مسعود أفندي البن سيد الشيخ عثمان الزراقي السيد
ً محمد ذو لفق ار الذي زار قرية ميراني / أولغن في عام 1328 هجري / 1910ميالدي ا ل
ووفق لنقوش العربية
الموجودة على القبر في ضر يحه في مقبرة ديبك -درهوست فقد توفي السيد الشيخ حسن الزراقي ابن عبد
الرحمن في عام 552 ه جري / 1135 ميالدي
السيد الشيخ حسن الزراقي هو أحد أحف اد النبي محمد صلى هللا عليه وسلم وأحد ق ادة األتراك السلجوقيين في القرن
الحادي عشر و ولد في الشام وانتق ل إلى ماردين ثم إلى ديار بكر حيث تزوج من ابنة األمير أرتوق بن إكسر
مؤسس الدولة األرتقية و له ثالثة أبناء وابنة واحدة وقد أسسوا أربعة بيالق ات في شرق وجنوب شرق األناضول و
توفي في عام 1135 ميالدي ودفن في قرية ديبك التابعة لمحافظة ديار بكر حيث يزور قبره الكثير من الناس.
ابنه األكبر السيد عبد الرحمن دفن أ ا في موقع تاهترف ان في بغداد العراق
ً
يض كما هو مكتوب و لم يتم تحديد
مكان وف اة ابنته ف اطمة شهريبانو بعد …
محافظة ديار بكر الشخص المبارك الذي يزور في قرية ميراني / أولغن التابعة لمق اطعة هازرو هو حفيد السيد
الشيخ حسن الزراقي من الجيل العاشر و كان أحد أبناء يوسف بيك و أحد الثالثة أبناء ألتاك بيك وابن عمر بيك
السيد الشيخ عثمان الزراقي السيد الشيخ حسن الزراقي هو أحد أحف اد النبي محمد صلى هللا عليه وسلم من الجيل
السادس عشر و جاء من دمشق إلى ماردين في القرن الحادي عشر وشارك في معركة مالزكرد مع السلطان ألب
أرسالن و أ حد الق ادة الكبار لألتراك السلجوقيين ومن ثم تعرف على األمير أرتوق بن إكسر مؤسس الدولة األرتقية
في شرق وجنوب شرق أناضول وتزوج من ابنته حاتيجة خاتون وأصبح زوجها.
األمير أرتوق بن إكسر أعطى زوج ابنته منطقة بيالقة أتاك في ديار بكر وأرسله إلى هناك
السيد الشيخ حسن الزراقي له من هذه السيدة النبيلة إبنه حسين و عبد الرحمن و ناصرغازي وابنة واحدة تدعى
ف اطمة شهريبانو.
أبناء شرق وجنوب شرق األناضول )ليجي / أتاك
حضرو / تير جيل
أسسوا أربع إمارات في درزين وهي مرتبطة بسيرت بايكان وجيرديكان وحكمت هذه اإلمارات بشكل شبه مستق ل
لمدة 900 عام اعتمادا على األرتقيين و أق قويونلو والعثمانيين على التوالي و في الشؤون الخارجية و الداخلية .
بدأ محمود ووزيره األكبر رئيس الوزراء مصطفى ريفيشيت باشا بشكل منهجي في عام 1825 وقضى على
األمارات في الشر ق والجنوب الشرقي حتى عام 1850و عندما تم القضاء عليهم في إمارات زركان/زركي وفق ا لكل
من األرشيف العثماني لرئيس الوزراء ودف اتر النقيب األشرف الموجودة في سجلي مشيحات وشريعة و لدى جدنا
األكبر وهكذا تستمر شجرة عائلة السيد الشيخ حسن الزراقي على النحو التالي:
والده سيد عبد الرحمن وجده السيد أحمد و السيد طاهر والسيد علي والسيد عبد هللا والسيد جعفر كتال و السيد
محمد مكتوم و السيد إسماعيل األكبر و اإلمام جعفر الصادق و اإلمام محمد بكر و اإلمام زين العابدين و اإلمام حسين
و شهيد كربالء هو اإلمام علي مرتضى و أسد هللا المنتصر اإلمام علي ابن أبو طالب.
تغطي جغرافيتها اليوم مناطق ليجي و حضرو في ديار بكر ومنطقة بايكان في سيرت
وقعت منطقة الزركي تحت السيادة السلوقية والبيزنطية والسلجوقية وكاراكويونلو و أق قويونلو والصفوية
والعثمانية على التوالي و اإلداريون والمديرون على رأس هذه اإلمارات هم من نسل السيد الشيخ حسن
…الزراقي في زيركان/زيركي…
بينما كانت إمارات الزركي تابعة لوالية أق قويونلو قبل الحرب الكلدانية و عندما ألغت الدولة الصفوية شاه
إسماعيل والية أق قويونلو في عام 1503و تم حكمهم كرايات حكومية ورايات أوكليك تحت اإلدارة العثمانية ،
وقبلوا حكم اإلمبراطو رية العثمانية طواعية و مثل اإلمارات الكردية األخرى في الشرق والجنوب الشرقي ارتبطت
إمارة زركان/زركي بالقوة بالدولة الصفوية/اإليرانية لمدة 11 عاما بعد الحرب الكلدانية و مثل اإلمارات الكردية
األخرى و سلطان لإلمبراطورية العثمانية السلطان الثاني الذي قضى بشكل منهجي على هذه اإلمارات بدءا من عام
1825 حتى عام 1850.سفك محمود ورئيس وزرائه / الوزير األعظم مصطفى ريفيشيت باشا دماء إخوانهم بشكل
دموي للغاية بتحريض من البريطانيين وأخذوا مكانة اإلمارات إلى جانب هذه مركزية لإلمبراطورية العثمانية و إلى
جانب مق اومة بعض الزركي بايز هانيلي تيمور بيك وعائلته إفرادي في بداية الهجوم على أدرنة من عام 1836و
حاجي علي أفندي ابن مير محمد بيك ابن مير محمد بيك ابن مير تعرض ابن عمه إرمر بيك محمود أ إرمايي
وأق اربه من الزركي المكون من 30 أسرة للنفي إلى سنجق سيفيريك وغيرهم من السادة واألق ارب إلى سيف اس
والمق اطعات الغربية.
إمارة زركان/زركي” اجتمعت ستة عشر قبيلة كردية تقع في الشرق والجنوب الشرقي معا في ديسمبر و تأسست “
من خالل أخذ اسم زركان / زركي مع اندماجها والكاتب الكردي يدعى عبد هللا ف ارلي دوجاالن من كتاب الذئب
ذكر الصفحة 385 392 أيضا أن إمارة زركي تأسست حول ماردين ونصيبين وسيرت ديار بكر من
عام 990 بعد الميالد ووفق ا لتقرير صاحب البالغ ف إن هيكلة إمارة الزركي االتحادية تتضمين القبائل التالية….
-9 ،كرديلي-8 ، عشاني-7 ،ستوركي-6 ، شيكاكي-5 ،بيجيني-4 ، تشيليكي-3 ، بابوسي-2 ، مهراني-1
كيشكي ، 10-هندكي ، 11-أشيتي ، 12-سوهاني ، 13-محمودي، 14-كاشاكسي 15-موسيكى، 16-
.سوباري
المعلومات والوثائق
1-دياربكر و ليجي و سيلف ان و حضرو و بسميل في سجالت السجل العق اري
2-تار يخ األمارات التي ألغيت عام 1850
3 – أنساب السيد الشيخ حسن الزراقي في األرشيف العثماني.
4-علم األنساب العائلي.
5 -التاريخ العثماني والعربي والتركي الشرقي والجنوبي الشرقي كتاب شريف نامه من تأليف شريف ان بيتليسي
.281-267 صفحة
6-الدكتور بكر سالناميسي.
الدكتور السيد حسين الزر اقي رئيس جمعية أسياد وأشراف العالم للثق افة والبحوث.
DR.SEYYİD HÜSEYİN ZERRAKİ DÜNYA SEYYİDLER VE ŞERİFLER KÜLTÜR VE ARAŞTIRMA DERNEĞİ GENEL BAŞKANI