Dr.Seyyid Hüseyin Zerraki
Seyyid Şeyh Hasan Zerraki arapların Kureyş Aşiretinin Haşimi Kolundadır. Doğum tarihi kesin belli olmamakla birlikte ölüm tarihi ise Abbasi devletinin Diyabakır Nakibül-Eşraf Kaymakamı Seyyid Ahmet Sadi El Hüseyninin 11.Asırda Seyyid Şeyh Hasan Zerraki ailesine verilen tastikli Neseb şeceresinde Hicri 552 /Miladi 1134 olarak geçmektedir.
Ayriyetten Hicri 1328/Miladi 1910 yılında Osmanlı Devleti’nın Diyarbakırda’ki Nakibül-Eşrâf Kaymakamı,Seyyid Hacı Mesud efendi tarafindan MERÂNİ /ÜLGEN Köyünde Felç Ziyaret olan Seyyid Şeyh Osman Zerraki’nin oğlu Seyyid Muhammed Zülfikar’a verilen Hicri 1328/ Miladi 1910 yılında mühürlü ve tastikli nesep şeceresı’nın bilgilerine göre, DERHUST/ DİBEK’TE Kİ Türbesinde bulunan Mazar taşlarında’ki arapça yazılarında’da anlaşılması üzerine, Abdurrahman oğlu Seyyid Şeyh Hasan Zerraki Hicri 552/ Miladi 1135 tarihinde vefat ettiğini yazılıdır..
Seyyid Hasan Zerraki
Diyarbakır’ın Lice İlçesi Eski ismi DERHUST Yeni ismi DİBEK KÖYÜNDE Oğulları Seyyid Hüseyin Zerraki ve Nasırgazi Zerraki ile birlikte ayni yerde yanyana kabirleri ziyaret olarak bulunmaktadır.
Büyük oğlu Seyyid Abdurrahman’da Irak Bağdat Tahterevan mevkiinde metfun olduğu yazılıdır.Kızı Fatima Şehribanu nerde vefat ettiği henüz tespit edilemedi…
Diyarbakır ili
Hazro İlçesi MERÂNİ/ÜLGEN KÖYÜNDE ZİYARET Olan Mübarek Zat ise Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’nin 10.Kuşaktan Torunu’dır Atak beglerinde Yusuf Beg’ın üç oğlundan biri Ömer Beg’ın oğlu
SEYYİD ŞEYH OSMAN ZERRAKİ’DIR….
Seyyid Şeyh Hasan Zerraki Peygamber Efendimizin 16.Kuşaktan torunudur 10.Asırda Şamdan Mardine gelerek Malazgirt Meydan savaşında Sultan Alparslanın Büyük Komutanlarından Sonradan Doğu ve Güneydoğu Anadoluda Artuklu Devletini kuran Emir Artuk bin Ekserle tanışır ve kızı Hatice Hatunla evlenerek damadı olur…Emir Artuk Bin Ekser damadına Diyarbakır’da ki Atak Beyliğini vererek oraya gönderir.
Seyyid Şeyh Hasan Zerraki bu soylu hatundan,Hüseyin,
Abdurrahman,
Nasırgazi isimli üç oğlu ile Fatima Şehribanu isimli bir kızı oluyor.
Oğulları Doğu ve Güneydoğu Anadoluda Lice(Atak) Hazro(Tercıl)
Siirt Baykana bağlı Derzın(Adakale) Gırdıkan(Çevrimtepe)dörttane Beylik kuruyorlar,Bu Beylıkler içişlerinden Serbest Dışişlerinde sırası ile Artuklulara,Akkoyunlu,ve Osmanlı ya bağlı kalmak suretiyle yarı bağımsız olarak 900 Yıl hüküm sürüyorlar.
Osmanlı Devletininin Yenilikçi Sultanı II.Mahmut ve onun sadrazamı Başbakanı Mustafa Reşit Paşa 1825 yılında sistamatik bir şekilde başliyarak 1850 yılına kadar Doğu ve Güneydoğuda’ki beylikleri ortadan kaldırınca ZIRKAN/ZIRKİ Beylikleri’de ortadan kaldırılıyor. Elimizde gerek Başbakanlık Osmanlı arşivi ile gerekse Meşihat ve şerriye sicillerinde bulunan Nakibül Eşraf Defterlerine göre Büyük Ceddimiz
“Seyyid Şeyh Hasan-ı Zerraki’nin soy ağacı da şöyle devam ediyor.
Babası Seyyid Abdurrahman, Dedesi Seyyid Ahmet,
Seyyid Tahir,
Seyyid Ali,
Seyyid Abdullah, Seyyid Cafer-i Katal,
Seyyid Muhammed Maktum,
Seyyid İsmail El Ekber,
İmam Cafer-i Sadık,
İmam Muhammed Bakır, İmam Zeynel Abidin,
İmam Hüseyin Şehid-i Kerbela, Allah’ın galip Arslanı İmam Ali Mürteza’dır
İmam Ali de Hz.Ebu Talib’in oğludur.
Zırkan/Zırki; Coğrafyası bugün, Diyarbakır’ın Lice ve Hazro ilçeleri ile Siirt’in Baykan ilçesini kapsamaktadır.
Zırki bölgesi sırasıyla Selevkos,Bizans, Selçuklu, Karakoyunlu, Akkoyunlu,Safevi ve Osmanlı hâkimiyetlerine girmiştir.ZIRKAN/ZIRKİ Bölgesinde
(16 onaltı tane) Kürd Aşiretinin biraraya gelip birleşmesiyle oluşturmuş olduğu federatif yapıya Zırkan/Zırki Beylikleri meydana gelmiştir.
Bu Beyliklerin başında’ki idareciler ve yöneticileri,Seyyid Şeyh Hasan-ı Zerraki’nın soyundan gelen torunlarıdır…
Zırki beylikleri Çaldıran Savaşı öncesi Akkoyunlu devletine bağlı iken Safevi devleti Şah İsmail 1503 yılında Akkoyunlu devletini ortada kaldırınca doğu ve güneydoğuda ki diğer kürd beylikleri gibi ZIRKAN/ZIRKİ Beyliğide 11 Yıl SAFEVİ/ İRAN Devletine zoraki bağlanmış Çaldıran Savaşı’ndan sonra diğer Kürt beylikleri gibi kendi isteğiyle Osmanlı’nın hâkimiyetini kabul ederek,Osmanlı idaresinde hükümet Sancakları,ve Yurtluk, Ocaklık Sancakları, şeklinde yönetilmişlerdir.
Bu beylikleri 1825 Yılından başlıyarak sistematik bir şekilde1850 yılına kadar ortadan kaldıran Osmanlı Devletı’nın Yenilikçi Padişahı Sultan II.Mahmud ve ingilterede eğitim gören Başbakanı/ Sadrazam Mustafa Reşit Paşa ingilizlerin kışkırtması ile çok kanlı bir şekilde kardeş kanını dökerek beyliklerin statüleri ellerinden alınarak,Osmanlı’nın bu Merkezileşmesi ile birlikte bazı Zırki beylerinın direnmesi üzerine,Atak beglerinde Seyyid Hüseyin Begın yeğeni Timur Beg ve aile efradı ile birlikte 1836 yılından EDİRNE’YE, Mir Veli Begin torunlarından
Muhammed beg’ın oğlu Hacı Ali Efendi, Amcası Ömer Beg’ın oğlu Mahmud Ağayı ve beraberinde ki 30 hanelik Zırki akrabalarını SİVEREK Sancağına,diğer beyler ve akrabalarıda Sivas ve batı illerine sürgüne tabi tutmuşlardır.
“Zırkan/Zırki Beyliği”
Doğu ve Güneydoğuda bulunan onaltı tane kürd aşiretinin bir araya gelip,
birleşmesiyle ZIRKAN/ZIRKİ ismini Alarak Kurulmuştur.
Abdullah Varlı isimli Bir Kürd yazar;
“Dugalan Kurdan”
Adlı Eserinde Sayfa 385 392 de Zırki Beyliğinde bahseder!
Bu beyliğin Miladi 990 yıllarından Mardin, Nusaybin, Siirt Diyarbakır Dolaylarında kurulduğunu söyler. Yazarın tespitine göre Zırkilerin Beyliğinin yapısı Federatif olup bünyesinde şu Aşiretler yer almaktadır…
1-Mihrani,2-Babosi, 3-Çeliki,4-Becini,
5-Şikaki,6-Sturki,
7-Aşani,8-Kurdili,
9-Kişki,10-Hendeki, 11-Aşiti,12-Suhani, 13-Mahmudi,
14-Kaşaksi,
15-Musiki,
16-Sobari.
BİLGi VE BELGELER
1- Diyarbakır, Lice, Silvan, Hazro, Bismil, Tapu Sicil Kayıtları
2- 1850 yılında ortadan kaldırılan beyliklerin tarihi,
3- Seyyid Şeyh Hasan Zerraki’nin Osmanlı Arşivinde Bulunan Soy Şeceresi
4-Aile Soy Şeceresi
5-Şerefhan Bitlisi’nın 1600 yıllarında yazmış olduğu Osmanlıca,Farsça, Arapça, ve Türkçeye çevrilmiş Doğu ve Güneydoğuda ki beylikler,sancaklar,ve aşiretler tarihi Şerefname isimli Kitap Sahife 267/281
6-D.Bakır salnamesi.
7-Bitlis Salnamesi
Dr.Seyyid Hüseyin Zerrakı Dünya Seyyidler ve Şerifler Kültür ve Araştırma Genel Başkanı